Op bezoek bij… Han Nijhof

“Het Havenkwartier… ik denk niet dat je beter kunt krijgen. Waar vind je zo’n stek?”

Om elkaar wat beter te leren kennen, interviewen we regelmatig bewoners en ondernemers van het Havenkwartier. Dit keer is Havenkwartierbewoner/-ondernemer Jan-Willem Seip in gesprek met Han Nijhof. De oudste bewoner van het Havenkwartier.

Wie ben je? En wat voor werk deed je?

Han Nijhof is 83 jaar en geboren en getogen in het buitengebied van Barchem. Han’s vader was klompenmaker. Ondanks de oorlogsjaren had Han een rustige jeugd. Hij ging lopend naar school; zeven kilometer, meestal op klompen. Na de lagere school volgde hij een metaalopleiding in Lochem.

Han woonde kort in bij familie van zijn vrouw Betsy in Winterswijk. Vanaf 1963 werkte hij in de buitendienst bij Stork Hengelo. Doordeweeks was hij veel weg voor zijn werk. Voor Stork werd hij zelfs uitgezonden naar Ethiopië. Han: “Een bijzonder avontuur. Na drie jaar bezig geweest te zijn met het opbouwen van een suikerfabriek was mijn beeld van Afrika en de Afrikanen veranderd. Een wondermooi land met wonderschone mensen. Intelligent en trots. Zeer gastvrij en niet onderdanig. Toen ik er vele jaren later met mijn zoon nog eens naar toe ging, voelde het als thuiskomen.”

Terug in Nederland werkte Han op de afdeling poldergemalen van Stork. Hij werkte aan verschillend projecten op verschillende plaatsen. Doordeweeks verbleef hij in zijn caravan die hij meenam van project naar project.

Vanaf 1967 woont en werkt Han in Deventer. Hij was betrokken bij de opbouw van het gemaal H.J. Ankersmit, naast de Bernhardsluis. Toen de installatie achter de rug was, solliciteerde hij naar de functie van machinist op het gemaal. Het gemaal werd vanaf 1996 geautomatiseerd en dat betekende het einde van zijn baan. Han was destijds 59 jaar oud en ging met pensioen. Vijf jaar geleden overleed zijn vrouw Betsy. Ze  kregen samen drie kinderen die inmiddels in de vijftig zijn.

Waarom heb je ooit gekozen voor het Havenkwartier?

Als oudste bewoner weet Han veel te vertellen over de geschiedenis van het Havenkwartier. Hij vertelt dat hij aanvankelijk met zijn gezin in een van de middenstandswoning aan de Mr. H.F. de Boerlaan woonde, op nummer 129. Ter hoogte van waar nu Francisca Felix en Matthijs Nijboer met hun twee zoons wonen. In de Tweede Wereldoorlog werden daar vijf huizen gebombardeerd. Na de oorlog werden op die plek nieuwe woningen gebouwd. En in een van die huizen woonde Han met zijn gezin. Tot het Havenkwartier moest worden gerevitaliseerd en Han en zijn gezin eruit moesten. De shovels van de slopers stonden al voor de deur. Han was met de gemeente in gesprek over vervangende woonruimte. Hij had nog een week om de woning te verlaten. Het gezin heeft toen tijdelijk in de directeurswoning van het voormalig Davo-gebouw gebivakkeerd.

In 1999 zou Kluwer een nieuw pand bouwen in het Havenkwartier. De gemeente kocht de rij woningen aan de Mr. H.F. de Boerlaan vanaf het Ankersmitgemaal tot aan Monuta. De nieuwbouw van Kluwer ging niet door en de gemeente zat met de huizen in haar maag. Het ene huis was nog meer uitgeleefd dan het andere. De buurt verpauperde.

Sinds een jaar of acht woont Han nu in het huis naast de zwarte silo. Deze voormalige brugwachterswoning is het oudste huis van het Havenkwartier. Het stamt uit 1921 en is gebouwd in Amsterdamse Schoolstijl. De huidige Bernardsluis is van 1952. Daarvoor lag op die plek de Twentolbrug. De brugwachterswoning hoorde daarbij. In de jaren vijftig kwamen de silo’s en de brugwachterswoning in bezit van de Coöperatieve Op- en overslag Deventer en Omstreken (CODO), later CDL en ForFarmers/Hendrix. De gemeente Deventer nam later, zoals gezegd, de silo’s, brugwachterswoning en de hele rij woningen aan de Mr. H. F. de Boerlaan over.

Han vertelt verder: Vanaf 1967 was er al minder industriële bedrijvigheid in het Havenkwartier. Het Havenkwartier was ooit opgezet als kleinschalig distributiecentrum van pakketten. Vroeger voer om de dag een pakjesboot van de N.V. Deventer-Amsterdammer Stoomboot Reederij tussen Deventer en Amsterdam. Deze beurtvaartrederij voer vanaf 1899 met stoomboten in Noord-Nederland. De NV was in Amsterdam gevestigd en hield zich bezig met goederenvervoer in lijndienst tussen Deventer en de hoofdstad en weer terug. Ook konden enkele passagiers mee.

De Bodenloods herinnert nog aan deze ‘postbodefunctie’ van weleer. De loods werd in 1958 gebouwd. Van oorsprong zaten er drie bedrijven in: een garagebedrijf, een opslagloods en het bodencentrum op de plek waar nu DOK H2O zit. Waarschijnlijk was dit één van de eerste bedrijfsverzamelgebouwen van Deventer.

Han mijmert verder en vertelt dat toen hij in 1967 met zijn vrouw in het Havenkwartier kwam wonen de kofferfabriek al niet meer in functie was. Dit gebouw, een Romneyloods, stamt uit 1948. Hierin zat de firma Gompers en De Jong. Nadat dit bedrijf stopte, is het gebouw voor veel doeleinden gebruikt, onder andere door een witgoedhandelaar en een recyclingbedrijf. In 2017 werd het pand herontwikkeld tot woon-werkunits. Jeroen van den Adel won hiervoor de Harry Rademakersprijs 2017. De binnentuin was destijds al een open ruimte. Aangrenzend zat een sloopbedrijf en de RDW stalde er in beslag genomen auto’s. Han kijkt met een positief gevoel terug op het Havenkwartier vanaf eind jaren zestig. Han: “Ik vond het eigenlijk wel een spannend geheel. Zoals het nu is, is het natuurlijk wel perfect. Voor Deventer en ook voor de bewoners en bedrijven die er zitten. In eerste instantie waren er veel meer woningen gepland. Zo wilden ze in de tweede havenarm wel tweeduizend woningen neerzetten. Onder andere ‘diepdruk’ (Roto Smeets) heeft dat tegengehouden. Die verwachtten milieubezwaren van de bewoners. Er is gekozen voor het zogenaamde Vlaamse Plan, wat je als een tapijt gefaseerd uitrolt. Er werden relatief kleine kavels verkocht waar je de hoogte in kon gaan.”

Heb je nog interessante andere bezigheden?

Na zijn pensionering zat Han niet stil. Integendeel. Hij deed nog een paar klussen voor het toenmalige Waterschap Groot Salland. En hij restaureerde oude auto’s. Denk aan klassiekers als de Citroën DS, ook wel ‘de snoek’ of ‘het strijkijzer’ genoemd. Han kocht en verkocht meerdere automerken. Ook hield toezicht op de silo’s in het Havenkwartier. Hij mocht zijn klassieke auto’s stallen in de zwarte silo, waar nu Fooddock zit.

Later bouwde Han violen. Aan het einde van het interview liet hij mij zijn pronkstuk zien, bijna de grootste viool die er is: een cello. Een professionele vioolbouwer zou er drie maanden over doen. Han deed er een jaar over om deze cello van begin af aan te bouwen. Momenteel heeft hij deze hobby even geparkeerd omdat hij last heeft van zijn schouders.

Han is ook handig met naald en draad. Toen ik zijn tuin inliep voor dit interview zat Han achter de naaimachine. Hij herstelt kleding. Han: “Mijn vrouw naaide veel en daar heb ik veel van afgekeken en als ik nu iets moet repareren, dan doe ik dat zelf. Dat vind ik leuk werk.”

Toen Han in Deventer kwam wonen, werd hij vrijwilliger bij Buurt- en Speeltuinvereniging ‘Wijk 16’ in Knutteldorp. Han zat in het bestuur en knutselde met de kinderen. Hij liet ze knippen, plakken en tekenen in gebouw ‘Wijk 16’. Heerlijk hoe Han oude herinneringen ophaalt. Waar nu het voetbalveld naast “Wijk 16” is, was vroeger een spoorwegemplacement met een remise. Het gebouw ‘Wijk 16’ was het tramhuis. In de periode 1885 tot 1944 vertrok hiervandaan de stoomtram naar Borculo. Die deed er 1,5 uur over. En dan is er nog de oude locomotief, de SIK 297. De SIK 297 is een cadeau van VolkerRail aan de Stichting Industrieel Erfgoed Deventer (SIED). Deze nu staat te pronken op de kruising Hanzeweg/Industrieweg. Deze locomotief uit 1923 heeft een tijdje bij PIKNIK gestaan, waar Han hem met andere vrijwilligers gerestaureerd heeft.

Wat kun jij betekenen voor anderen in het Havenkwartier?

Han heeft niet de behoefte om zich in te spannen: “Ik ben nu 83 en dan gaat het wel een keer over hoor.” Han vindt het leuk om een praatje te maken. Wel als de ander dat ook wil. “De deur is lös”, zegt Han lachend op zijn Achterhoeks. Ze mogen altijd langskomen. Neem dan de houten tuindeur aan de zijkant van het huis. Han merkt op dat er wat leeftijd betreft best een grote afstand is tussen de dertigers in de wijk en hemzelf. Han signaleert ook dat eenzaamheid onder de medemens een probleem is: “Je kunt toch bijna nergens meer terecht?” Han doelt niet alleen op bejaarden maar zeker ook op de jongere generaties.

Wat is jouw droom?

“Ik vind het mooi zoals het Havenkwartier nu is. Het is jammer dat de horeca niet zo goed wil. Daar vind ik Deventer te klein voor. Ze hoeven voor mij niet veel spektakel te maken. Als je oud wordt, heb je daar geen behoefte aan”, zegt Han lachend. Hij vult aan: “Het gaat altijd met die dingen om geld verdienen en dan kan het ene ten koste gaan van het andere. Voor mij persoonlijk? Laat maar zo. Ja, ik denk niet dat je beter kunt krijgen. Waar vind je zo’n stek?” Han refereert nog even aan Amsterdam waar Ruigoord, KNSM, De Ceuvel en de NDSM-werf als voorbeeld dienden voor het Havenkwartier. Zelfs Vrijstad Christiania – de zelfverklaarde semi-onafhankelijke enclave in de Deense hoofdstad Kopenhagen – komt ter sprake. “Daar is Deventer te klein voor om dat te kunnen bereiken”, zegt Han lachend.

—

Interview door Jan-Willem Seip en de tekstredactie door Tine Zevenhuizen.

Sinds aanvang 2020 heeft het Havenkwartier een heuse buurtvereniging. Vele bewoners en tientallen bedrijven werden al lid. Zij zullen elkaar ongetwijfeld ontmoeten op de buurtvergaderingen en op (informele) bijeenkomsten. Maar je spreekt daar vast niet iedereen. Misschien vraag je je wel eens af… Wie is die persoon? Wat is zijn/haar gezinssamenstelling? Hoe staat diegene in het leven? Wat zoekt of wil diegene nog? Wat voor werk doet hij/zij? Wat voor bedrijf heeft hij/zij?

Om elkaar wat beter te leren kennen, interviewen we regelmatig bewoners en ondernemers van het Havenkwartier. Wie weet, ben jij de volgende Havenkwartier die zichzelf mag voorstellen!